ΓΕΩΤ.Ε.Ε.: ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΑΜΕΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΚΥΨΕΙ ΜΕ ΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΒΟΣΚΗΣΗΣ
Το Επιμελητήριο, με έγγραφό του προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων κ. Γιώργο Γεωργαντά και τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας κ. Γιώργο Αμυρά, ζητά την άμεση παρέμβασή τους για την αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων που παρουσιάζει η επιλεγείσα διαδικασίας υλοποίησης των Διαχειριστικών Σχέδιων Βόσκησης. Πιο συγκεκριμένα, το έγγραφο του Επιμελητηρίου έχει ως εξής:
Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί,
δεδομένης της αναγκαιότητας για άμεση εκπόνηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης (ΔΣΒ) σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας, το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, ως σύμβουλος της πολιτείας σε θέματα, μεταξύ άλλων, διαχείρισης δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων, αλλά και ανάπτυξης της κτηνοτροφίας στη χώρας μας, επισημαίνει τα εξής :
1. Την ανάγκη να υπάρχει τεχνικός σύμβουλος και να ολοκληρωθεί η κεντρική γεωβάση. Ειδικότερα ζητείται να υπάρχει σε Κεντρικό Επίπεδο ένας σύμβουλος που να έχει την αποδεδειγμένη γνώση και εμπειρία στο αντικείμενο και να ολοκληρωθεί (σ.σ. δεν έχει ξεκινήσει ακόμη) η ανάπτυξη της Εθνικής Γεωγραφικής Πληροφοριακής Βάσης Δεδομένων (ΕΓΠΒΔ) «Βοσκήσιμες Γαίες της Ελλάδας», επάνω στην οποία θα πρέπει να "κουμπώσουν" όλα τα ψηφιακά αρχεία.
2. Την απουσία της Δασικής Υπηρεσίας από τις Προγραμματικές Συμβάσεις. Σύμφωνα με τις ισχύουσες τεχνικές προδιαγραφές, οι συντάκτες των μελετών αυτών θα πρέπει να διαχωρίσουν τις βοσκήσιμες γαίες σε τέσσερεις τύπους λιβαδικής βλάστησης (δασολίβαδα, θαμνολίβαδα, φρυγανολίβαδα και ποολίβαδα) και να προτείνουν μέτρα για την διευκόλυνση των βοσκών και την αύξηση της βοσκοϊκανότητας αυτών των λιβαδιών. Η συντριπτική πλειοψηφία όμως αυτών των λιβαδιών προστατεύεται και διαχειρίζεται από τη Δασική Υπηρεσία, η οποία λείπει παντελώς (ακόμη και σαν απλή αναφορά) από τις Προγραμματικές Συμβάσεις. Για τους λόγους αυτούς ζητείται να αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος στις Προγραμματικές Συμβάσεις και το ΥΠΕΝ / Δασικές Υπηρεσίες.
3. Τίθεται το ζήτημα των μη δημοσίων βοσκήσιμων γαιών (εκτάσεων που ανήκουν σε ιδιώτες, μονές κλπ.) που παλαιότερα ανέρχονταν στο 25 % του συνόλου, αλλά μετά τις πρόσφατες ρυθμίσεις για τις περιοχές που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας υπέρ του Δημοσίου (Κυκλάδες, Κρήτη κλπ.), το ποσοστό αυτό είναι σίγουρο ότι θα είναι πολύ μεγαλύτερο.
4. Τίθεται η ανάγκη επικαιροποίησης των τεχνικών προδιαγραφών. Όπως σαφώς αναφέρουν οι ισχύουσες τεχνικές προδιαγραφές (άρθρο 7, παράγραφος 1.1) «Η ελάχιστη έκταση που μπορεί να καλύψει ένα Δ.Σ.Β. είναι τα διοικητικά όρια μιας Δημοτικής ή Τοπικής Κοινότητας και η μέγιστη τα διοικητικά όρια ολόκληρου Καλλικρατικού Δήμου». Η λογική δηλαδή αυτών των προδιαγραφών εστιάζει σε περιορισμένης έκτασης μελέτες (με αντίστοιχες απαιτήσεις δειγματοληψίας, υπολογισμών, πινάκων κλπ.), ενώ τώρα έχουμε φύγει και από τους Νομούς που μιλούσαμε παλιότερα και σήμερα μιλάμε πλέον για ολόκληρες Περιφέρειες. Με βάση τα παραπάνω προκύπτει η ανάγκη να επικαιροποιηθούν οι τεχνικές προδιαγραφές, τόσο όσον αφορά την προσέγγιση του μεγέθους της περιοχής μελέτης (και των δειγματοληψιών και των παραδοτέων της κάθε μελέτης), όσο και ως προς τις νέες τεχνολογίες που μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν.
5. Τέλος τίθεται θέμα με την κατανομή της αμοιβής μεταξύ Γεωπόνων και Δασολόγων. Τα επαγγελματικά δικαιώματα των Γεωτεχνικών καθορίζονται με το Προεδρικό Διάταγμα 344/2000, στην παράγραφο γ του άρθρου 10 του οποίου, ρητά αναφέρεται ότι «Οι Δασολόγοι ασκούν τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες (μεταξύ των άλλων): γ. Στη διοίκηση, διαχείριση, εκμετάλλευση και αξιοποίηση των ορεινών και ημιορεινών βοσκότοπων και λιβαδικών εκτάσεων». Επίσης, το ποιές είναι οι πεδινές χορτολιβαδικές εκτάσεις (οι οποίες δεν ανήκουν στην αρμοδιότητα των Δασολόγων), καθορίζεται από το Προεδρικό Διάταγμα 32/2016, σύμφωνα με το άρθρο 5 του οποίου «Ως πεδινές χορτολιβαδικές εκτάσεις θεωρούνται οι εκτάσεις που έχουν τα χαρακτηριστικά της βλάστησης της παραγράφου 1 και των οποίων το υψόμετρο δεν υπερβαίνει τα 100 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας». Τα δεδομένα αυτά θα οποία είναι τεχνικά μετρήσιμα, θα έπρεπε να έχουν οδηγήσει σε προσεκτικότερη προσέγγιση αναφορικά με το δασολογικό ή γεωπονικό χαρακτήρα των μελετών. Το αντικείμενο των δύο κλάδων που συμπράττουν δεν τεκμηριώνεται ότι αντιστοιχεί σε ποσοστό 50% ανά κλάδο.
Για την πληρέστερη ενημέρωσή σας, σημειώνουμε ότι το πρόβλημα προέκυψε το έτος 2013, εξαιτίας του ορισμού του βοσκότοπου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Καν. 1703/2013) που δημιούργησε πρόβλημα σε όλες τις μεσογειακές χώρες. Με βάση τον ορισμό αυτό έπρεπε να εξαιρεθούν από τους βοσκοτόπους οι εκτάσεις με ξυλώδη βλάστηση, και αυτό θα οδηγούσε στη μείωση των επιλέξιμων εκτάσεων ως «βοσκήσιμων γαιών» και κατ΄ επέκταση στην αντίστοιχη μείωση των βασικών ενισχύσεων προς τους κτηνοτρόφους. Περαιτέρω, η επιμονή της Ε.Ε. στον ορισμό αυτό, οδήγησε την Ελλάδα στον καθορισμό του βοσκότοπου με τον νόμο 4264/2014. Παράλληλα, ξεκίνησε και η κεντρική κατανομή επιλέξιμων βοσκοτόπων προς τους κτηνοτρόφους με τη γνωστή ως «τεχνική λύση», με όσα προβλήματα συνεπάγεται μέχρι και σήμερα αυτή η λύση. Στον ίδιο νόμο περιλήφθηκε επίσης διάταξη σύμφωνα με την οποία θα γίνονταν Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης (ΔΣΒ) για την αξιοποίηση των βοσκοτόπων, τα οποία θα ολοκληρωνόταν εντός 3 ετών, δηλαδή το 2017.
Εντούτοις, από το 2014 μέχρι και σήμερα, δεν έχει υλοποιηθεί κανένα Διαχειριστικό Σχέδιο Βόσκησης σε όλη την Ελληνική Επικράτεια (πέραν κάποιων προσωρινών), με αποτέλεσμα:
o Να μην γνωρίζουμε πόση έκταση κατέχουν και που εντοπίζονται οι επιλέξιμοι και εν δυνάμει επιλέξιμοι βοσκότοποι.
o Να μην γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά αυτών των βοσκοτόπων
o Να μην γνωρίζουμε τις παραγωγικές δυνατότητες των βοσκήσιμων γαιών
o Να μην έχει ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα επίσης η κεντρικοποιημένη γεωβάση (Ενιαία Βάση Δεδομένων Βοσκήσιμων Γαιών)
o Να συνεχίζεται η περιβόητη και αστήρικτη «τεχνική λύση» για την κατανομή δικαιωμάτων σε κτηνοτρόφους με σοβαρό κίνδυνο τη επιβολή προστίμων από τη ΕΕ και την διακινδύνευση μη σωστής εφαρμογής προγραμμάτων του νέου ΠΑΑ (π.χ. οικολογικά σχήματα κτηνοτρόφων κα).
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω, η λύση που προωθεί το ΥΠ.Α.Α.Τ. περιλαμβάνει την υπογραφή Προγραμματικών Συμβάσεων (Π.Σ.) με τις Περιφέρειες της Χώρας για να κάνουν αυτές την προκήρυξη των ΔΣΒ και την προκήρυξη, από το ίδιο το Υπουργείο, των ΔΣΒ που δεν θα υλοποιήσουν κάποιες Περιφέρειες.
Το σύνολο των παραπάνω επισημάνσεων του Επιμελητηρίου διαπιστώνονται κατά την εξέταση της απόφασης του Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο κατά τη συνεδρίασή του στις 2/2/2023 (σύμφωνα με τα σχετικά πρακτικά που αναρτήθηκαν στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ - ΑΔΑ 68ΚΝ7ΛΨ-4ΡΚ), ενέκρινε την υπογραφή της Π.Σ. μεταξύ του ΥΠ.Α.Α.Τ. και της Περιφέρειας, όπου περιλαμβάνονται και τα σχετικά τεύχη του διαγωνισμού, στα οποία:
1. Απουσιάζει από την Προγραμματική Σύμβαση, ως συμβαλλόμενος, ο διαχειριστής και ιδιοκτήτης των βοσκήσιμων γαιών (δασικές εκτάσεις), δηλαδή το ΥΠΕΝ / Δασική Υπηρεσία, η οποία έχει την θεσμική ευθύνη:
- Έγκρισης του ΔΣΒ
- Αδειοδότησης των σχετικών παρεμβάσεων.
- Παρακολούθησης της παραλαβής των σχετικών έργων.
2. Δεν υπάρχει μέριμνα ούτε πρόβλεψη για τις βοσκήσιμες γαίες που δεν ανήκουν στο Δημόσιο (Δασική Υπηρεσία / ΥΠΕΝ) αλλά ανήκουν σε ιδιώτες, ΟΤΑ, Ιερές Μονές κλπ.
3. Οι προδιαγραφές εκπόνησης των ΔΣΒ, με τις οποίες γίνεται η προκήρυξη των μελετών, χρήζουν τροποποιήσεων προκειμένου να ενσωματώσουν νέες τεχνολογίες και δεδομένα παρατήρησης γης και να αποκτήσουν ένα πιο δυναμικό χαρακτήρα, όπως απαιτεί το εν λόγω θέμα.
4. Οι βοσκήσιμες γαίες, όπως περιγράφονται στην σχετική νομοθεσία, είναι κατά κόρον Δασικές εκτάσεις (ποολίβαδα, χορτολίβαδα, θαμνολίβαδα, δασολίβαδα).
5. Προσδιορίζεται στα Τεύχη Διακήρυξης, άστοχα και χωρίς τεκμηρίωση, η ίδια ποσοστιαία αμοιβή μελετητή Γεωπόνου και Δασολόγου που ανέρχεται σε ποσοστό 50% έκαστος.
Για την επίλυση των παραπάνω προβλημάτων, το Διοικητικό Συμβούλιο του Επιμελητηρίου, εξετάζοντας το θέμα στην 9η/12-5-2023, αποφάσισε να προτείνει τα εξής:
• Άμεση σύνταξη των ΔΣΒ για όλες τις Περιφέρειες της χώρας με στόχο μα σταματήσει η λεγόμενη «τεχνική λύση» που εκθέτει την χώρα και επιφέρει πρόστιμα και υποδαυλίζει την ορθή εφαρμογή προγραμμάτων του νέου ΠΑΑ.
• Άμεση ολοκλήρωση της προβλεπόμενης από την νομοθεσία Εθνικής Γεωγραφικής Πληροφοριακής Βάσης δεδομένων με τίτλο «Βοσκήσιμες Γαίες της Ελλάδας».
• Άμεση και θεσμική εμπλοκή της Δασικής Υπηρεσίας και του ΥΠΕΝ ως συμβαλλόμενα μέρη στις Προγραμματικές Συμβάσεις με τις Περιφέρειες της χώρας, προκειμένου για την παρακολούθηση και έγκριση των ΔΣΒ
• Ξεκαθάρισμα (νομικό, θεσμικό) της ένταξης των ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ εκτάσεων στα ΔΣΒ (εκτάσεις των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού, Ιδιώτες, Ιερές Μονές).
• Ορθή εκτίμηση του κόστους των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης και της αμοιβής των μελετητών με αντικειμενικά κριτήρια.
• Όσον αφορά τον επιμερισμό των αμοιβών μεταξύ των Μελετητικών κατηγοριών 24 και 23:
1. Η ποσόστωση της αμοιβής που προκρίνεται για 50% στην κατηγορία 24 και 50% στην κατηγορία 23 δεν τεκμαίρεται από πουθενά και δεν τεκμηριώνεται.
2. Η προσέγγιση του επιμερισμού της αμοιβής των μελετών πρέπει να γίνει με ευθύνη των εμπλεκόμενων φορέων Ανάθεσης και του Κύριου του έργου, λαμβάνοντας υπόψη τις παρακάτω παραμέτρους:
Το Π.Δ. 344/2000 που καθορίζει τα επαγγελματικά δικαιώματα μεταξύ των εμπλεκόμενων κλάδων για το θέμα των βοσκοτόπων.
Τους κυρωμένους Δασικούς Χάρτες όπου αποτυπώνονται, με τον πιο σύννομο τρόπο, οι εκτάσεις που προστατεύονται από την Δασική Νομοθεσία.
Κάθε περιφέρεια της χώρας έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και ως εκ τούτου η προσέγγιση της κατανομής της αμοιβής πρέπει να γίνεται ανά περιφέρεια, με βάση τα ιδιαίτερα μορφολογικά και βλαστητικά της χαρακτηριστικά.
Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί,
είναι πιστεύουμε πρόδηλη η ανάγκη άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των προαναφερθέντων σοβαρών ζητημάτων, τα οποία μπορεί να αποτελέσουν τροχοπέδη στην γρήγορη και ομαλή υλοποίηση των ΔΣΒ, πολλαπλασιάζοντας έτσι τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα και τις ασυμφωνίες με τις κατευθύνσεις της κοινοτικής νομοθεσίας.
Για το λόγο αυτό, είναι θεωρούμε επιβεβλημένη η αποδοχή από πλευράς σας των παραπάνω προτάσεων του Επιμελητηρίου και οι άμεσες σχετικές ενέργειές σας. Στα πλαίσια αυτά, το Επιμελητήριο θα σταθεί αρωγός των προσπαθειών σας και θα βοηθήσει με κάθε τρόπο στην ομαλή, δίκαιη και ταχεία υλοποίηση της διαδικασίας εκπόνησης των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης.
Με εκτίμηση,
Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΓΕΩΤ.Ε.Ε.
Μενέλαος Δ. Γαρδικιώτης